Monumenten

1. Rijksmonumenten
   Nederland heeft bijna 62.000 rijksmonumenten (waarvan 4.191 kerkelijke gebouwen). Dit zijn gebouwen of andere objecten die om hun nationale cultuurhistorische waarde door de rijksoverheid zijn aangewezen als beschermd monument. Ze zijn te vinden in het monumentenregister. 
2. Gemeentelijke monumenten 
   Een gemeente kan besluiten een bijzonder pand op de gemeentelijke monumentenlijst te zetten. Dit gebeurt als een pand geen nationale betekenis heeft, maar wel van plaatselijk of regionaal belang is. De gemeente legt haar monumentenbeleid vast in de gemeentelijke monumentenverordening. 
3. Provinciale monumenten
   Alleen de provincies Noord-Holland en Drenthe hebben naast rijks- en gemeentelijke monumenten ook provinciale monumenten aangewezen.
4. Beschermde stads- en dorpsgezichten
   Vanaf 2013 zijn er geen nieuwe ‘beschermde stads- of dorpsgezichten’ meer aangewezen. 

De Erfgoedwet heeft sinds 1 juli 2016 de Monumentenwet 1988 vervangen. In de Erfgoedwet is vastgelegd hoe met ons erfgoed wordt omgegaan, wie welke verantwoordelijkheden daarbij heeft en hoe het toezicht daarop wordt uitgeoefend. 

Eigenaren van kerkgebouwen hebben te maken met verschillende soorten regelgeving. Voor monumentale gebouwen is de regelgeving van het Rijk van toepassing, zoals omschreven in de Erfgoedwet.  

Daarnaast zijn er een aantal bepalingen in de Kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland opgenomen. Dit heeft o.m. betrekking op het toestemming verkrijgen van het Classicale College voor de Behandeling van Beheerszaken (CCBB) voor het kopen, verkopen, verhuren, verpachten of op andere wijze vervreemden en bezwaren van onroerende zaken, alsmede het bouwen, verbouwen, uitbreiden, restaureren of afbreken van een gebouw (of een orgel). 

Verder is in de kerkorde vastgelegd bij welke besluiten die het college van kerkrentmeesters neemt ook de kerkenraad en/of de kerkelijke gemeente betrokken horen te zijn. 

Subsidieregeling instandhouding monumenten (SIM)

Voor wat betreft het onderhoud kan er een beroep worden gedaan op de Rijksoverheid om hiervoor subsidie te ontvangen. Deze subsidie dient te worden aangevraagd bij de RCE. De Subsidieregeling instandhouding monumenten betreft sober onderhoud. De subsidie is bedoeld voor het planmatig in goede staat houden van een monument. Dat betekent voornamelijk onderhoud, zoals schilder- en herstelwerk. De eigenaar stelt daartoe een zesjarig instandhoudingsplan op aan de hand van het vereiste begrotingsmodel. 

Subsidieregeling stimulering herbestemming

Daarnaast is het mogelijk subsidie te ontvangen voor een herbestemmingsplan. De Subsidieregeling stimulering herbestemming monumenten bevordert een duurzaam gebruik van monumenten en van gebouwen met een cultuurhistorische waarde. De regeling voorkomt dat monumenten waarvoor een nieuwe functie lastig te vinden is, langere tijd leeg staan en daardoor snel achteruit gaan. 

Restauratiesubsidie

De provincies ontvangen jaarlijks vanuit het Rijk een bedrag voor restauratiewerkzaamheden aan rijksmonumenten. Alle provinciale subsidieregelingen zijn te vinden op: www.monumenten.nl.