1. Het belang van de Omgevingswet
Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. In deze wet zijn ook delen van bestaande wetten opgenomen, zoals de Monumentenwet 1988 en de Wet milieubeheer. Kerken krijgen te maken met de Omgevingswet als zij iets willen veranderen in hun leefomgeving. Denk aan het plaatsen van een bijgebouw bij de kerk.
De Omgevingswet is echter niet alleen van belang voor gebouwen, maar kan bijvoorbeeld ook leiden tot regels voor het luiden van kerkklokken. Kerken kunnen daarnaast te maken krijgen met de Omgevingswet als iemand anders iets wil veranderen in zijn leefomgeving. Het is daarom van belang voor kerken om op hoofdlijnen op de hoogte te zijn van de manier waarop de Omgevingswet werkt.
De Omgevingswet kent een aantal instrumenten[1], waarbij voor de praktijk vooral het omgevingsplan en de omgevingsvergunning van belang zijn. Nieuw binnen de wetgeving is met name het voortraject waarin de nadruk ligt op participatie. Bij deze vroegtijdige participatie is er een rol voor de burgerlijke gemeente maar ook kerkbesturen hebben hierbij een rol als het gaat om bouw of verbouw van hun kerkelijk vastgoed.
2. Omgevingsplan
Het omgevingsplan vervangt het geldende bestemmingsplan en bevat de regels van de burgerlijke gemeente voor de fysieke leefomgeving. Die regels kunnen als gezegd ook de kerken raken, bijvoorbeeld als een gemeente regels stelt omtrent het slaan van klokken. Het is daarom van belang dat kerkbesturen attent blijven op toekomstige aanpassingen in het omgevingsplan van de burgerlijke gemeente. Je kunt het omgevingsplan eenvoudig raadplegen via https://omgevingswet.overheid.nl/regels-op-de-kaart/.
3. Omgevingsvergunning
Op praktisch niveau is daarnaast de omgevingsvergunning van belang. Voor bepaalde activiteiten in de fysieke leefomgeving (bijv. een (luidruchtig) concert in het kerkgebouw of openlucht) moet misschien een vergunning worden aangevraagd. Het is mogelijk een vergunningscheck uit te voeren, zodat vooraf kan worden bekeken of een vergunning nodig is.
Dat kan via: https://omgevingswet.overheid.nl/checken
4. Ten slotte
In het voorgaande zijn slechts enkele aspecten van de Omgevingswet aangestipt. Veel is niet besproken. Het is goed te bedenken dat kerken ook te maken kunnen hebben met andere wetten, zoals de Erfgoedwet. Voor meer informatie verwijzen we u naar de CIO-Handreiking Kerkbesturen[2] en de Omgevingswet. Daarnaast zijn de volgende websites nuttig:
Een artikel in Kerkmagazine van december 2023 legt helder uit op welke punten de nieuwe wet mogelijk impact voor kerken heeft.
[1] Zie: https://iplo.nl/regelgeving/instrumenten/samenhang-instrumenten/6-kerninstrumenten/
[2] https://www.cioweb.nl/wp-content/uploads/2024/10/digitale_versie_071024.pdf