Beeld en geluid

Vaak wordt gedacht dat in een (rijks)monument de akoestiek is zoals die is en niet veranderd kan worden omdat het gebouw niet aangetast kan worden. Hoewel het klopt dat een monument goed wordt beschermd is er toch veel mogelijk als het gaat om de akoestiek. Ook als er sprake is van een (monumentaal) orgel zijn er veel mogelijkheden om het geluid in het kerkgebouw te laten aansluiten bij de wensen van deze tijd en van de bezoekers. Zeker op het gebied van spraak is dat vaak nodig, te meer omdat de richting van de spraak door een andere indeling van de ruimte wijzigt en daarmee soms ook het (niet goed) benutten van de akoestiek. Maar juist omdat het kerkgebouw een akoestische eenheid is, adviseren wij hier altijd met gerenommeerde partijen te werken. Onderaan deze pagina vind je een aantal VKB-partners die hun sporen in de kerk nadrukkelijk hebben verdiend. 

Niet onbelangrijk is het licht in de kerkzaal als je gaat uitzenden. Soms volstaat het huidige licht maar soms is het nodig dat zaken extra worden uitgelicht nu de camera’s erop gericht staan. Laat je ook hierin goed adviseren. Ten eerste is het goed na te denken over de camerapositie(s) ook in relatie tot privacy van de bezoekers. Bepalend daarbij is ook wat je doel is van de uitzending? Service voor de afwezigen of een semiprofessionele registratie van de kerkdienst voor op de lokale omroep of YouTube? Waar staat de camera en wat of wie is er in beeld? Verandert de camerapositie gedurende de dienst of juist niet? Wanneer mensen op hun rug worden gefilmd, wordt daarmee de herkenbaarheid al enorm verkleind, maar dat verandert als mensen in beweging komen, zoals bij de sacramenten of bij bijdragen aan de liturgie. Vraag ook af of het iets toevoegt wanneer tijdens het zingen de organist in beeld is, of dat enkel het orgel ook voldoet. Een afweging kan zijn om tijdens de preek de voorganger in beeld te hebben, omdat de non-verbale communicatie toegevoegde waarde kan hebben. 

Een oplossing voor de behoefte aan privacy van de bezoekers is het aanwijzen van bepaalde zones in de kerkzaal waar wel en niet wordt gefilmd, zodat gemeenteleden ervoor kunnen kiezen buiten beeld te gaan zitten. Vergeet daarbij echter niet dat mensen gehecht kunnen zijn aan hun eigen plek waar zij misschien al jarenlang zitten.  

Niet alleen wat je laat zien, ook wat er wordt gezegd (en daarmee online komt), vraagt aandacht. Het bidden in de kerk voor iemand die ziek is, loopt over in de vermelding van de zieke in een kerkbode, maar nu deze digitaal op internet te vinden is, kan heel de wereld meelezen dat meneer X of Y in het ziekenhuis heeft gelegen. Wil meneer X of Y dat eigenlijk wel? Dus wees spaarzaam met wat je deelt dat zonder voorkennis herleidbaar is tot één persoon, deel geen NAW-gegevens als dit niet nodig is en het allerbeste is: vraag vooraf toestemming voor datgene wat je in gebeden en pastorale informatie deelt. 

Als je als kerkdiensten uitzendt/laat uitzenden, zorg dan voor:  

• de juiste informatievoorziening naar betrokkenen over het gebruik (bericht in kerkblad, bordje bij de ingang, zichtbare plekken waar je buiten beeld kunt zitten, enzovoort);
• het vooraf maken van afwegingen welke beelden wel en niet worden vastgelegd en dus worden gestreamd;
• een goede verwerkersovereenkomst met het online platform waarop je uitzendt; 
• vooraf schriftelijke vastlegging van toestemming voor uitzending in geval van bepaalde bijzondere diensten, zoals bij rouw- en trouwdiensten. 

Ook auteursrechtelijke kwesties zijn door uitzendingen in een ander licht komen te staan. Zolang er materiaal gebruikt wordt in de fysieke eredienst (het zingen van liederen uit bundels die daarvoor bestemd zijn of vanaf beamerprojectie waarvoor een abonnement is genomen) is er niks aan de hand, maar zodra er teksten worden gedeclameerd, of in liturgieën worden afgedrukt, of op internet terecht komen, gaan de strikte regels van de auteursrechtwetgeving gelden. Het voert hier te ver op alle aspecten daarvan in te zetten, maar we verwijzen naar recente artikelen uit Kerkbeheer en naar de uitgebreide handleiding van de Protestantse Kerk in Nederland.