“Want Ik weet welke plannen Ik voor jullie heb,” zegt de HEER. “Het zijn plannen van vrede, niet van onheil: Ik zal jullie een hoopvolle toekomst geven.” (Jeremia 29:11)
Toekomst en hoop: twee woorden die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, maar die in het werk als kerkrentmeester soms naar de achtergrond verdwijnen. De realiteit van krimpende gemeentes, stijgende onderhoudskosten en onzekerheid over de rol van de kerk in de samenleving kunnen verlammend werken. Wat zet Jeremia vanuit deze woorden van toen daar voor de kerk van nu tegenover?
Bouwen te midden van uitdagingen
Jeremia schreef zijn brief aan een volk in ballingschap, weggerukt uit hun vertrouwde omgeving, zonder duidelijke toekomstperspectieven. Zijn boodschap was niet: wacht maar af tot het beter wordt, maar: onderneem actie. Bouw huizen, plant tuinen, bid voor de stad waarin je verblijft. Anders gezegd: investeer in de toekomst, juist als de omstandigheden niet ideaal lijken.
Voor kerkrentmeesters vandaag ligt daar mogelijk een heldere parallel. Het is verleidelijk om vooral te focussen op wat niet meer kan: dalende inkomsten, verminderde betrokkenheid, gebouwen die te groot zijn geworden. Maar wat als we onze blik richten op wat wél kan? We hebben vaak nog een fysieke plek, die we open kunnen zetten, we hebben vaak nog een (kleine) gemeenschap met belangrijke waarden, die maatschappelijk niet eens meer gewoon zijn: omzien naar elkaar, tijd nemen voor rust en bezinning; en Bijbelverhalen die diepe crises en eeuwen hebben doorstaan. Wat als we de uitdagingen van vandaag zien als kansen om op een nieuwe manier kerk te zijn? En hoe kunnen kerkrentmeesters vanuit hun rol hieraan bijdragen?
Kerkbeheer met visie
Als VKB komen we ook diverse inspirerende voorbeelden tegen van kerkrentmeesters en kerken, die met durf en creativiteit werken aan toekomstgericht beheer. Denk aan kerkgebouwen die multifunctioneel worden ingezet, waar naast erediensten ook diaconale en culturele activiteiten plaatsvinden. Of aan kerken die investeren in duurzaamheid, hun energieverbruik verlagen en zo kosten besparen én een voorbeeld stellen in rentmeesterschap. Of kerken die besluiten om de reserves, bedoeld voor zware tijden, nú in te zetten voor contact met nieuwe doelgroepen? Veelal ingegeven vanuit het verlangen: wat kunnen we met onze mensen en middelen nu al doen?
Naast goed kunnen luisteren naar wat er in en om de kerk nodig is, vragen zulke stappen ook om visie en lef. Maar de boodschap van Jeremia laat zien dat echte hoop begint met realisme: de situatie onder ogen zien en daarbinnen gelovig zoeken naar Gods weg voor de toekomst.
Hoopvol rentmeesterschap
Een hoopvolle toekomst komt niet vanzelf. Die wordt gebouwd door mensen die vandaag durven investeren, die niet afwachten maar handelen, die beseffen dat kerk-zijn niet draait om behoud en doorgeven alleen, maar om gemeenschap en missie.
Wat betekent dat concreet? Misschien is het tijd om als gemeente opnieuw na te denken over de bestemming of inzet van jullie kerkgebouw. Of om duurzaamheid hoger op de agenda te zetten. Of om in gesprek te gaan met jongeren en te vragen: hoe ziet voor jullie een toekomstbestendige kerk eruit?
En wat doet de VKB dan?
Natuurlijk is het veel te makkelijk om dit allemaal vanaf de zijlijn te roepen. Daarom willen ook actief helpen om deze verandering handen en voeten te geven. In het laatste nummer van Kerkbeheer (februari 2025) vind je allerhande tips en voorbeelden voor de kerkrentmeester van de toekomst. En een uitgebreid interview met Jeanneke Scholtens, die eindigt met concrete stappen die je als gemeente kunt zetten. Stap 1: agendeer de toekomst. Die eerste stap kun je al zetten door deze blog met de lezing uit Jeremia 29:1-14 als opening voor een vergadering te gebruiken. Bespreek met elkaar waar je niet alleen de moeiten en de zorgen ziet liggen, maar ook de hoop en de mogelijkheden. En behoefte aan advies of meedenken? Als team en adviseurs staan we je graag met raad en daad terzijde.
Wat de keuze ook is, laten we ons niet laten verlammen door somberheid. ‘Van U is de toekomst’ is het motto van onze kerk. De toekomst is immers niet ‘maakbaar’. Maar vanuit Gods woord weten we wel: het begint met het zaaien van het goede zaad. Ook de toekomst begint daarmee… ‘kracht voor vandaag, blijde hoop voor de toekomst’ (Liedboek, lied 885 Groot is uw trouw, o Heer)