Waar gaat dit onderwerp over?
Niet alleen kerkgemeenschappen vragen zich af wat de toekomst is van dorpskerken. Ook omwonenden, overheden en erfgoedorganisaties stellen die vraag regelmatig. Tenslotte gaat het om ‘gezamenlijk’ religieus erfgoed en om veelal beeldbepalende en architectonisch bijzondere bouwwerken. Sinds 2018 worden daarom overal in het land Kerkenvisies opgesteld. Deze kerkenvisies vinden veelal plaats op initiatief van de lokale of provinciale overheid, en worden door de eigen organisatie of door een extern bureau opgesteld. Als geloofsgemeente is het verstandig om bij de eigen lokale gemeente te vragen naar deze kerkenvisie en ook de vraag te stellen wat hiermee gebeuren gaat.
Belangrijke vragen om je als college bij dit item te stellen
- Zijn wij de afgelopen 5 jaar ook door de lokale overheid of een gespecialiseerd bureau voor de kerkenvisie geraadpleegd? En zo ja, hebben we zicht op de uitkomst en het vervolg? Zo nee, wat staat er nu over ons gebouw bij de lokale overheid?
- Op welke wijze zouden we rond de instandhouding van religieus erfgoed (monumentaal of niet) willen samenwerken met de lokale overheid?
- Hoe kan het gesprek met de lokale overheid ons helpen om nog scherper de (on)mogelijkheden van ons kerkelijk vastgoed in beeld te krijgen?
Wat moet je als kerkrentmeester doen/weten?
Op 10 november 2018 werd in Nijmegen ‘de nationale kerkenaanpak’ gepresenteerd. Toenmalig minister van Engelshoven van Cultuur, Onderwijs en Wetenschap stelde geld beschikbaar om in alle burgerlijke gemeenten kerkenvisies te ontwikkelen. In de afgelopen jaren zijn er in heel veel gemeenten deze kerkenvisies dankzij deze subsidie uitgevoerd. Het ging wel om een vormvrij programma, dus per gemeente kon men zelf de aanpak kiezen; er zijn zeer uitgebreide vormen te vinden zoals de prachtig geïllustreerde visies uit de provincie Zeeland of de website van de gemeente Alkmaar. Maar er zijn ook plaatsen waar de inventarisatie enkel met de lokale gemeenteraad gedeeld en besproken is.
Het gesprek met de lokale overheid past ook goed bij een breder gesprek over het kerkgebouw, zoals dit in het kader van de notitie Speelruimte gezocht gevoerd kan worden.
Een praatplaat over dit onderwerp vind je hier:
- Praatplaat: In gesprek over je kerkgebouw (Kerkbeheer #1 2023)
Over de totstandkoming over deze notitie en de notitie zelf, lees je hier meer:
- Artikel: Generale synode: “Ontwikkel met lef een visie op het kerkgebouw”
- Notitie ‘Speelruimte gezocht’
Het is als kerk verstandig om bij de lokale overheid na te gaan hoe het met deze Kerkenvisies staat en ook hoe dit een vervolg kan krijgen. Zeker als er in de eigen geloofsgemeente (ook) nagedacht wordt over multifunctioneel gebruik of het herbestemmen van kerkgebouw(en).
Meer weten?
- Actuele themapagina over kerkenvisies op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)
- Praktische handreiking ‘Kerkenvisies: van visie naar uitvoering’ van de RCE, die gemeenten en kerkeigenaren kan helpen bij het maken van een goede analyse.
Hulp van VKB partners nodig?
Voor meer informatie over de kerkenvisies kun je ook terecht bij de onderstaande partners, die zelf soms direct of zijdelings bij dit proces betrokken waren.
Laatste update: 29 januari 2024