Waar gaat dit onderwerp over?
Vaak gaat het om de monumentale buitenkant van het gebouw, maar in veel kerkgebouwen is er binnen ook genoeg te zien. Kerken zijn immers gemaakt voor de binnenkant. Daar vieren we de eredienst en ten behoeve van die eredienst werd het kerkinterieur aangekleed met sierlijk vormgegeven meubels, kunstwerken en liturgische voorwerpen, oftewel roerend religieus erfgoed. In ieder kerkgebouw wel te vinden, want dit erfgoed hoeft zeker niet oud te zijn om erfgoed genoemd te mogen worden. Het gaat daarbij niet alleen om de materialen, maar ook om de verhalen en rituelen die ermee gemoeid zijn.
Belangrijke vragen om je als college bij dit item te stellen
- Hebben wij in beeld welke religieuze voorwerpen en welk roerend erfgoed zich in onze kerkgebouwen bevinden? En is dat al eens in kaart gebracht? En welke verhalen zijn er over bekend?
- Stel dat er sprake is van het samengaan van kerken of het herbestemmen van een kerkgebouw, hoe gaan we dan om met het aanwezig roerend erfgoed?
- Als er zich attributen met religieuze en/of historische waarde in ons gebouw bevinden, hoe gaan we daar dan in het kader van de veiligheid, conservering en verzekering mee om?
- Hoe gaan we om met mogelijke voorwerpen of afbeeldingen in de kerk die in het licht van deze tijd controversieel genoemd kunnen worden?
- Op welke wijze laten we met onze gemeente en stad/dorp kennismaken met dit roerend religieus erfgoed?
Wat moet je als kerkrentmeester doen/weten?
Als kerkrentmeester is het belangrijk om je bewust te zijn van het roerend religieus erfgoed in je kerk. De zorg voor het erfgoed is onderdeel van de veel omvattende taak met verantwoordelijkheid voor geld en goed. Kerken zijn natuurlijk ook een soort bewaarplaatsen voor erfgoed, er is vaak veel ruimte.
De aandacht voor religieus erfgoed is nadrukkelijk toegenomen, mede doordat sommige (monumentale) kerken door de eigenaar niet meer te onderhouden zijn, mede door de kerkenvisies die door de lokale overheid zijn opgesteld. En dus komt er ook meer aandacht voor ons roerend (dat wil zeggen: verplaatsbaar) religieus erfgoed. Belangrijk is het om te weten dat voor het Protestants roerend religieus erfgoed het museum Catharijneconvent het aanspreekpunt in Nederland is.
Voor zowel landelijke doeleinden, als voor het eigen plaatselijk overzicht is het raadzaam om gebruik te maken van de mogelijkheid het eigen roerend erfgoed te digitaliseren. Ga daarvoor naar https://kerkcollectie.catharijneconvent.nl en maak een account voor uw kerk aan. Veel erfgoed is al gedigitaliseerd, dus het kan goed zijn dat uw voorwerpen er al in opgenomen staan. Zo niet, dan komen de erfgoedspecialisten graag langs om dit alsnog in kaart te brengen. Tevens kunnen deze gegevens handig zijn in het contact met de verzekeraar als onheil u treft.
Ga je aan de slag met uw erfgoed of het gesprek over herbestemmen of afstoten van het kerkgebouw? Begin dan op deze webpagina van het museum voor wat betreft het roerend erfgoed. Daar vind je ook de recent (december 2023) opgestelde aanvullende richtlijnen bij de Handreiking Roerend Religieus Erfgoed.
Meer weten?
- Beluister podcast #14 uit de serie Collectieve Wijsheid met Hanna Melse over roerend religieus erfgoed
- Interview met Hanna in Kerkbeheer #1 2024
- Nog steeds een goed artikel over de zorg voor het roerend religieus erfgoed is het artikel ‘Over lusten en lasten. De zorg voor roerend religieus erfgoed’ (Kerkbeheer juni 2021)
- Over de wijze waarop het protestantisme en haar (roerend) erfgoed door het museum bewaard en in kaart gebracht wordt, lees je in dit artikel ‘Protestants erfgoed’ (Kerkbeheer juni 2021).
- Op zoek naar een overzicht van alle zaken die het museum in beheer heeft? Ga dan naar: https://adlib.catharijneconvent.nl/search/simple en voer SPKK in. Je krijgt dan een overzicht van zo’n 3500 voorwerpen.
Hulp van VKB partners nodig?
Museum Catharijneconvent is hét museum voor christelijke kunst en cultuur in Nederland. Met de vaste collectie wordt het verhaal verteld van het christendom in Nederland. Daarnaast zijn er ook regelmatig tijdelijke tentoonstellingen, waarbij naast het verleden ook zeker het heden een plek krijgt. Het museum draagt ook zorg voor het erfgoed in kerken en kloosters ter plaatse. In deze taak trekken VKB Kerkrentmeesters en het museum al jaren gezamenlijk op. In het museum is er de afdeling ‘Erfgoed in kerken en kloosters’, die bestaat uit een team van 7 erfgoedspecialisten met elk een eigen richting en verantwoordelijkheid. Hanna Melse h.melse@catharijneconvent.nl is er speciaal voor de protestantse gemeenten.
Kerken kunnen met vragen over roerend religieus erfgoed altijd bij haar of het Museum Catharijneconvent terecht.
Verzekeren
Voor verzekeren van uw roerend religieus erfgoed kunt u terecht bij onze verzekerings-partners:
Laatste update: 12 maart 2024